این درمان در کلینیک دندانپزشکی ساحل توسط متخصصان جراحی لثه (پریودونتیست) انجام می شود
پريودنتيكس(تخصص بيماريهاي لثه) : اين تخصص به پيشگيري و درمان بيماريهاي بافتهاي حمايت كننده مجاور دندانها و حفظ سلامت، عملكرد و زيبايي اين ساختارها(لثه، استخوان فك و ...) مي پردازد.
در این بخش به مطالب زیر خواهیم پرداخت :
- پريودونتيت(پيوره)
- لثه سالم , ژنژيويت (آماس لثه) و جرم گيري
- بيماري هاي لثه
پريودونتيت(پيوره)
دندانها مستقيماً به استخوان نچسبيده اند بلكه توسط اليافي به نام پريودونتال ليگامنت و يا الياف نگهدارنده دندان به استخوان وصل مي باشند. به مجموعه اين الياف، لثه - استخوان لانه دنداني و سمان پوشاننده ريشه دندان - انساج نگهدارنده دندان و بافتهاي اطراف دندان (Periodontal tissue ) اطلاق مي گردد. وظيفه اين بافتها تغذيه، حفظ و نگهداري دندان در استخوان به نحوي است كه بتوانند وظيفه شان را بخوبي انجام دهند. دندانها ممكن است كاملاً سالم باشند ولي در اثر بيماري بافتهاي نگهدارنده نه تنها لق شده، بلكه عفونت ناشي از آن به ساير دندانها و اعضاي ديگر بدن نيز آسيب برساند. به بيماري بافتهاي نگهدارنده دندان پريودونتيت (پيوره) گفته مي شود. بيماريهاي آماسي و پيوره بسيارشايع بوده و يكي از دلايل عمده از دست دادن دندان مي باشد. از اينرو حفظ سلامت انساج نگهدارنده دندان بسيار حائظ اهميت مي باشد.
علائم بيماري پريودنتيت چيست؟
مهم ترين علائم پيوره عبارتند از: قرمزي و تورم لثه، خونريزي و يا خرونريزي و يا خروج چرك، بوي بد، لق شدن و يا افزايش لقي يك يا چند دندان، ايجاد فاصله بين دندانها، جدا شدن لثه از دندان و عميق شدن شيار بين لثه و دندان، تحليل لثه(گاهاً) و درد مبهم و يا خارش دار بين دندانها. معمولاً بيماريهاي لثه در مراحل اوليه بدون درد بوده و به همين دليل ممكن است بيمار متوجه پيشرفت تدريجي آن نگردد و يا توجهي به خونريزي گهگاه آن به هنگام مسواك زدن و يا غذا خوردن نداشته باشد. لذا براي حفظ و سلامت لثه و دندانها لازم است معاينات منظم دندانپزشكي صورت گيرد. در بعضي موارد عليرغم جدا و عميق شدن شيار لثه اي، لبه لثه در محل طبيعي خود به نظر مي آيد و پيشرفت بيماري ممكن است از ديد بيمار پنهان بماند.
عامل ايجاد كننده پيوره چيست؟
عامل ايجاد كننده پيوره، ميكروبهايي هستند كه در محيط دهان وجود داشته و بصورت يك لايه بيرنگ و چسبنده به هم بر روي سطح دندان و لثه تجمع مي يابند. به اين لايه بيرنگ كه حاوي خرده هاي غذايي و بزاق بوده و به دندان چسبندگي دارد، پلاك ميكروبي، با كشيدن ناخن بر دندان به زير ناخن جمع شده و به راحتي با مسواك زدن پاك مي شود.
سير بيمار پريودونتيت چگونه است؟
اگر التهاب لثه با عدم رعايت بهداشت دهان ودندان ماندگار شود عفونت به بافتهاي عمقي تر چون استخوان لانه دنداني و الياف نگهدارنده دندان سرايت نموده و باعث تحليل استخوان و اضمحلال الياف نگهدارنده شده و نهايتاً منجر به لقي و از دست دادن دندان مي گردد.
نحوه پيشگيري از بيماري پريودونتيت چگونه است؟
تميز كردن دندانها توسط مسواك، نخ و خمير دندان در جلوگيري از بروز بيماريهاي لثه بسيار مؤثر است. ضمناً مراجعات منظم هر 6 ماه يكبار به دندانپزشك توصيه مي گردد.
آيا بيماري پريودونتيت مسري است؟
خير، ابتلاي اين بيماري از طريق سرايت صورت نمي گيرد. علاوه بر استعداد شخصي وجود عامل بوجود آورنده آن كه پلاك ميكروبي مي باشد، لازم است. توصيه مي گردد عليرغم غير مسري بودن بيماري، هميشه از وسايل بهداشتي شخصي استفاده گردد.
درمان چيست؟
درمان بستگي به شدت بيماري لثه دارد. در مراحل اوليه با يك جرم گيري كامل و تميز كردن سطح دندان بيماري از بين مي رود. در مراحل پيشرفته تر درمان شامل كورتاژ و يا جراحي لثه مي باشد. در جراحي لثه، دندانپزشك بعد از بيحس نمودن لثه به آرامي اقدام به برش لثه نموده و آن را كنار ميزند و سپس اقدام به برداشتن بافتهاي بيمار شده و تميز و صاف نمودن سطح ريشه دندان نموده، ضمناً فرم لثه و استخوان راتصحيح مي كند. در خاتمه عمل لثه به جاي خود برگردانده شده و بخيه زده مي شود و نهايتاً خميري كه پك جراحي ناميده مي شود بمنظور محافظت، به مدت حداكثر يك هفته بر روي ناحيه عمل گذاشته شده مي شود. در پيوره عمق شياربين لثه و دندان كه در مواقع طبيعي بين 0/5 تا 1 ميليمتر ميباشد، عميق شده و پاكت(Pocket) ناميده مي شود. پاكت مكان مناسبي براي رشد و فعاليت ميكروبهاست. بديهي است از شرايط بيماري بعلت عمق پاكت، امكان پاك كردن كامل آن با مسواك و نخ و ديگر روشهاي بهداشتي ميسر نمي باشد. لذا، هدف از عمل جراحي لثه، فراهم آوردن شرايطي است كه بيمار بتواند دندانها را به راحتي تميز نمايد. بنابراين عمل جراحي لثه يك عمل بازدارنده و ممانعت كننده از پيشرفت بيماري است.
آيا عود بيماري لثه حقيقت دارد؟
در درمان پريودنتيت كنترل و حذف بيماري زمينه اي اصل بوده و ضمناً بيمار بايد رعايت كامل بهداشت دهان و دندان را بنمايد. بديهي است كه اگر دستورات داده شده در اين خصوص عمل نشود، پلاك ميكروبي بر دندانها تجمع يافته و ممكن است بيماري عود نمايد. بنابراين رعايت كامل بهداشت دهان و دندان در پيشگيري از بروز پريودونتيت مجدد نقش بسيار مؤثري دارد.
لثه سالم، ژنژيويت(آماس لثه) و جرم گيري
مخاط پوشاننده دهان در نواحي دنداني لثه نام دارد. لثه سالم به رنگ صورتي بوده، سفت و چسبيده به استخوان و دندان با نمايي شبيه پوست پرتقال مي باشد. ضمناً لثه سالم فاقد تورم، قرمزي و آماس مي باشد. دندانها مستقيماً به استخوان نچسبيده اند و توسط اليافي كه پريودونتال ليگامنت ناميده مي شود به استخوان وصل شده و نگهداشته مي شوند. به مجموعه ساختماني متشكل از لثه، استخوان ناحيه دنداني، الياف نگهدارنده و سمان كه سطح ريشه را پوشانيده است، بافتهاي اطراف دندان (Periodontal tissue ) گفته مي شود. وظيفه اين بافتها تغذيه و نگهداري دندانها در حفره هاي استخوان فك به نحوي است كه بتوانند وظيفه شان را انجام دهند.
علائم بيماري آماس لثه چيست؟
- خونريزي لثه به هنگام مسواك زدن و در اثر معاينات دندانپزشكي
- تغيير رنگ لثه به سمت قرمز و ياقرمز مايل به آبي
- جدا شدن لثه از دندان،تورم و زياد شدن عمق شيار بين لثه و دندان
- احتمال بو و طعم بد دهان
- درد معمولاً وجود نداشته و در معاينه راديوگرافيك تحليل استخوان نيز ديده نمي شود.
عامل ايجاد كننده بيماري لثه چيست؟
عامل ايجاد كننده بيماريهاي لثه ميكروبهايي است كه در محيط دهان وجود دارند. ميكروبها بر روي دندانها تجمع يافته و بصورت يك لايه بيرنگ و چسبنده اي به دندان و لثه چسبيده و باعث آماس لثه مي شوند.
پلاك ميكروبي چيست؟
به لايه مذكور كه بيرنگ و چسبنده بوده و از تجمع ميكروبهاي دهان بر روي زمينه و لايه چسبنده اي از بزاق تشكيل مي شود، پلاك ميكروبي گفته مي شود كه حاوي مقاديري از خرده هاي غذايي نيز مي باشد. اين لايه ، با كشيدن ناخن بر دندان به زير ناخن جمع شده و به راحتي با مسواك زدن پاك مي شود ولي با شستشوي فقط با آب و يا دهانشويه هاي معمولي پاك نمي گردند. لذا بايستي براي پاك كردن آن از وسايلي چون مسواك و خمير دندان و نخ دندان استفاده كرد.
جرم چيست؟
اگر پلاك ميكروبي هر روز و يا در مراحل اوليه از سطح دندان تميز نشود، املاح موجود در بزاق و مواد غذايي برآن رسوب نموده و منجر به ايجاد جرم دندان كه سخت مي باشد، ميگردد. جرم با مسواك زدن پاك نشده و با عمل جرم گيري توسط دندانپزشك برداشته مي شود.
چگونه مي توان از آماس لثه جلوگيري كرد؟
با رعايت بهداشت دهان ودندان به كمك وسايلي چون مسواك، خمير دندان و نخ دندان و برداشتن پلاك ميكروبي آماس لثه بوجود نمي آيد. در صورتيكه پلاك تبديل به جرم شده باشد، جرمگيري توسط دندانپزشك توصيه مي گردد.
آيا جرم گيري به دندان صدمه مي زند؟
خير، جرم دندان علاوه بر اينكه براي لثه و بافتهاي نگهدارنده دندان مضر مي باشد محلي نيز براي تجمع و تكثير ميكروبهاي پوسيدگي زا است. با عمل جرم گيري تعداد اين ميكروبها دردهان به مراتب كمتر مي شود. با برداشته شدن جرم، بيمار ممكن است با زبانش حس كند كه دندانش خالي شده است. اين احساس همراه با مقداري حساسيت به سرما يا گرما (بعد از جرم گيري) اين تصور غلط را تقويت نموده است كه شايد دندانهايش در حين جرم گيري تراش خورده باشند، در صورتيكه مكانيزم دستگاه جرم گيري لرزشي بوده و قادر به تراش نمي باشد.
علت حساسيت دندان به سرما بعد از جرم گيري چيست؟
دندان داراي حس بوده و در ناحيه طوق بسيار حساس تر مي باشد. وجود جرم بر طوق دندان به علت ضخامتي كه دارد به عنوان يك عايق حرارتي عمل مي كند و يا به عبارت ديگر جلوي حس دندان را مي گيرد. با برداشته شدن آن بديهي است كه دندان بهتر متوجه تغييرات حرارتي مي گردد، ضمناً بر اثر وجود جرم لثه پرخون و متورم شده و با عمل جرم گيري التهاب آن فروكش مي كند لذا مقدار بيشتري از دندان نسبت به حالتي كه قبلاً آماس لثه وجود داشته در دهان ديده مي شود و اين خود باعث احساس بيشتر تغييرات حرارتي مي گردد. حساس شدن به سرما را مي توان به احساسي كه بدن انسان بعد از استحمام دارد، تشبيه نمود. حساسيت به سرما هميشه و غالباً بوجود نيامده و در صورت ايجاد، گذرا و موقتي بوده و جاي هيچگونه نگراني ندارد.
آيا دندان بعد از جرم گيري لق مي شود؟
خير، با تجمع تدريجي جرم بر دندان، لثه و به دنبال آن مقداري از استخوان نگهدارنده دندان تحليل مي رود. در حقيقت دندان به اين دليل قبلاً لق شده ولي به علت انباشتگي و يكپارچگي جرم و چسبيده شدن دندانها به هم توسط آن، اين حالت درك نشده و يا برداشته شدن جرم كشف مي گردد و بيمار آن را منتسب به عمل جرم گيري مي داند. يك ضرب المثل مي گويد « جلوي ضرر را از هركجا بگيري، منفعت است». لق شدن دندان منوط به تحليل استخوان و انساج نگهدارنده دندان در اثر جرم و پلاك ميكروبي است و در همه موارد بخصوص در مراحل اوليه بيماريهاي لثه و بافتهاي اطراف دندان ديده نمي شود.
آيا جرم گيري درد دارد؟
خير، موردي براي بيحس كردن دندان به هنگام جرم گيري وجود ندارد. جرم گيري يا توسط قلم هاي دستي و يا با دستگاه صورت مي گيرد. نوك قلم دستگاه جرم گيري داراي لرزش و نوساناتي مي باشد كه با زدن ضربه هاي بسيار كوتاه بر جرم، آن را پاك مي كند و دندان را نمي تراشد، آب دستگاه علاوه بر تميز كردن و شستشو، دندان را نيز خنك مي كند.
جرم گيري را هر چند وقت بايد انجام داد؟
بسياري از اشخاص با يكبار جرم گيري و رعايت هميشگي بهداشت دهان و دندان ممكن است تا مدت ها نيازي به جرم گيري مجدد نداشته باشند. بديهي است كه هرگونه كوتاهي در رعايت اصول بهداشت دهان منجر به تجمع دوباره جرم خواهد شد. ضمناً بعضي از بيماران به علت دارا بودن بزاقي با ويژگي هاي خاص از نظر ميزان ترشح و تركيب، بسيار مستعد به تشكيل جرم هستند، ضمناً استعداد به بيماريهاي لثه در خانواده هايي بيشتر مي باشد. در اين گروه از بيماران توصيه مي گردد جرم گيري در تناوب زماني كوتاهتري انجام شود.
آيا استفاده از خمير دندانهاي ضد جرم مفيد مي باشد؟
خير، جرم با مسواك و خمير دندان پاك نشده و براي اين منظور از دندانپزشكان بايد كمك گرفت، ضمناً خمير دندانهايي كه به عنوان ضد جرم معرفي شده اند داراي مقادير زيادي از مواد ساينده بوده و فقط رنگ و لكه هاي رسوب نموده بر دندان را كه Stain (زنگ) نام دارد، تميز مي كنند و استفاده هميشگي از آنها توصيه نمي گردد. اين خميردندانها، بعلت دارا بودن مواد ساينده زياد،ايجاد خراش هاي بسيار ظريف بر سطح دندانها نموده و زمينه را براي تجمع و چسبندگي بيشتر پلاك ميكروبي فراهم مي آورند.
بيماريهاي لثه
لثه سالم چه خصوصياتي دارد؟
لثه سالم داراي قواي محكمي بوده و كاملاً بر روي استخوان چسبيده است. همچنين در محل تماس با دندان كاملاً صاف و داراي لبه تيز مي باشد. رنگ لثه سالم صورتي است،ولي در برخي افراد كه رنگ چهره تيره دارند، روي لثه آنها هم لكه هاي قهوه اي رنگ ديده مي شود. اگر ساير علايم لثه سالم مشاهده مي گردد و فقط رنگ آن قهوه اي است اين لثه هم سالم مي باشد.
علت ايجاد بيماري لثه چيست؟
وقتي پلاك ميكروبي در كنار لثه باقي بماند با ترشح مواد سمي به لثه آسيب مي رساند. هرچه پلاك مدت طولاني تري بر روي دندانها بماند، مواد سمي بيشتري ترشح شده و آسيب به لثه بيشتر خواهد شد. بتدريج با رسوب مواد معدني در پلاك، جنس پلاك سخت تر شده و به صورت لايه آهكي سختي به دندان مي چسبد. به اين لايه آهكي كه به رنگ سفيد، زرد يا قهوه اي رنگ مي باشد جرم گويند. جرم پس از تشكيل به دليل سطح خشن و ناصافي كه دارد باعث تجمع بيشتر پلاك بر روي دندانها شده و بيماري لثه را شديد تر مي كند.
نشانه هاي بيماري لثه
در آغاز بيماري، لثه قرمز رنگ و پرخون شده و همچنين لبه هاي تيز لثه حالت تورم پيدا كرده و برجسته مي شود. قوام لثه نيز شل مي گردد و در هنگام خوردن ميوه هاي سفت و يا مسواك زدن خونريزي ميكند. معمولاً در اين مواقع فرد از مسواك زدن خودداري مي كند،كه اين مسأله باعث شديدتر شدن بيماري لثه مي گردد. در اين حالت به بيماري لثه، التهاب لثه يا ژنژيويت مي گويند. وقتي بيماري ادامه پيدا كند، لثه شروع به تحليل رفتن مي كند. منظور از تحليل رفتن لثه،اين است كه لثه به طرف ريشه دندان كشيده مي شود. به تدريج بيماري از لثه عبور كرده و به نواحي زيرين يعني استخوانهاي دور دندان سرايت مي كند و باعث تحليل رفتن استخوان نيز مي شود. با شروع تحليل استخوان، دندانها بتدريج لق شده تا زماني كه با كوچكترين فشاري دندان كنده مي شود.
پيشگيري و درمان بيماري لثه
مسواك كردن مرتب و به روش صحيح،همانگونه كه باعث سلامت دندانها مي شود،سلامت لثه ها را نيز تأمين مي كند. برخلاف تصور برخي از مردم كه با شروع بيماري لثه و خون ريزي از آن در هنگام مسواك كردن،استفاده از مسواك را ترك مي كنند،بايد گفت در اين هنگام مسواك كردن را بايستي بادقت و توجه بيشتري انجام داد. حتي لازم است تعداد دفعات مسواك كردن را ببيشتر كرد. معمولا در خيلي ار موارد مسواك كردن صحيح باعث بهبود بيماري لثه مي شود همينطور استفاده از نخ دندان در سلامت لثه ها بسيار مفيد است زيرا پلاك ميكروبي در نواحي بين دنداني تجمع بيشتري دارد و برداشتن آنها توسط نخ دندان،به سالم ماندن لثه ها كمك مي كند. استفاده از دهان شويه آب نمك ( نصف قاشق چايخوري نمك در يك ليوان آب جوشيده سرد شده ) همراه با ماساژ لثه ها نيز مؤثر مي باشد، اگر بر روي دندانها جرم تشكيل شده باشد، لازم است حتماً دندانها جرم گيري شوند. برخي از مردم جرم گيري را براي ميناي دندان مضر مي دانند . ولي برخلاف تصور آنها،جرم گيري نه تنها براي دندان ضرري ندارد، بلكه با برداشتن مواد خشن و پلك ميكروبي از سطح دندان ، به سلامت لثه ها نيز كمك مي كند.
